Omurga kırığı, sadece yaşlılık veya osteoporoz gibi hastalıklarda değil, trafik kazaları gibi yüksek enerjili travmalarda da ciddi şekilde görülebilen bir durumdur. Günümüzde modern araçlarda emniyet kemeri, ölüm ve kafa travması riskini büyük ölçüde azaltırken, bazı durumlarda omurga bölgesine belirli bir baskı uygulayarak kemer yaralanmasına bağlı omurga kırığı gelişmesine yol açabilir. Özellikle ani yavaşlama, çarpma veya takla atma gibi kazalarda, gövde ve bel bölgesinde oluşan kuvvet, omurga üzerine ciddi yük bindirir.
Emniyet Kemeri ve Omurga Üzerindeki Etki
Emniyet kemeri, hayati bir güvenlik ekipmanıdır; ancak doğru takılmadığında veya aşırı kuvvetli bir çarpışma yaşandığında, karın ve bel bölgesinde basınç oluşturarak “emniyet kemeri yaralanması” denilen bir tabloya neden olabilir. Bu durum, özellikle lomber (bel) omurlarında kompresyon veya patlama tarzı kırıklara yol açabilir.
Emniyet kemeri takılı olmayan sürücülerde ölüm oranı çok daha yüksek olsa da, kemer takılı kişilerde de ani öne eğilme (hiperfleksiyon) hareketi omurga yapısında kırığa neden olabilir. Bu tür kırıklar sıklıkla L1-L2 seviyelerinde, yani bel omurlarının alt kısmında görülür.
Trafik Kazası Sonrası Omurga Kırığı Belirtileri
Trafik kazası geçiren bir kişide omurga kırığı gelişmişse, genellikle bel veya sırt bölgesinde şiddetli ağrı, hareketle artan hassasiyet, kas spazmı, uyuşma veya karıncalanma gibi bulgular ortaya çıkar.
Eğer kırık omurilik basısına neden olmuşsa, bacaklarda güçsüzlük, hissizlik veya idrar kaçırma gibi nörolojik belirtiler görülebilir. Bu nedenle trafik kazası sonrası boyun, sırt veya bel ağrısı hissedilen hastaların asla hareket ettirilmemesi ve mutlaka profesyonel sağlık ekipleri tarafından taşınması gerekir.
Tanı ve Görüntüleme
Trafik kazası sonrası şüpheli omurga kırığı durumlarında tanı için öncelikle klinik muayene yapılır. Ardından röntgen, bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans (MR) görüntülemeleriyle kırığın tipi, yeri ve omurilik üzerindeki etkisi belirlenir.
Ayrıca kemik yoğunluğunun değerlendirilmesi, altta yatan bir osteoporoz varlığını saptamak açısından da önemlidir.
Tedavi: Minimal İnvaziv ve Açık Cerrahi Yaklaşımlar
Trafik kazalarına bağlı omurga kırıklarının tedavisi, kırığın stabil olup olmamasına ve omurilik basısının varlığına göre planlanır. Hafif kırıklarda istirahat, korse kullanımı ve ağrı kontrolü yeterli olabilir. Ancak instabil kırıklarda veya nörolojik bulguların bulunduğu durumlarda cerrahi tedavi gereklidir.
Vertebroplasti ve kifoplasti, omurga kırığı tedavisinde kullanılan minimal invaziv yöntemlerdir. Bu işlemlerde kırık omura özel kemik çimentosu (PMMA) enjekte edilerek stabilite sağlanır ve ağrı hızla azaltılır.
Ancak trafik kazası gibi yüksek enerjili travmalarda genellikle açık cerrahi tercih edilir. Bu yöntemde omurga vidaları ve metal çubuklar kullanılarak kırık omurlar sabitlenir. Gerektiğinde omurga füzyonu yapılarak kemikler kalıcı olarak kaynaştırılır. Bu sayede hem omurilik basısı ortadan kaldırılır hem de uzun vadede stabil bir omurga yapısı sağlanır.
Önleme ve Bilinçlenme
Emniyet kemeri, doğru kullanıldığında hayat kurtarır. Kemerin bel hizasında değil, göğüs ve kalça hattını destekleyecek şekilde takılması gerekir. Ayrıca çocuklar için uygun koltuk sistemleri kullanılmalıdır. Araç içindeki her bireyin kemer takması, kazalarda ölüm ve ağır yaralanma riskini yüzde 50’den fazla azaltır.
Sonuç
Trafik kazaları sonrasında gelişen omurga kırığı, doğru tanı ve zamanında yapılan cerrahi müdahaleyle kalıcı sakatlık bırakmadan tedavi edilebilir. Emniyet kemerinin doğru kullanımı kazanın etkisini azaltırken, yanlış takılması veya aşırı şiddetli çarpışmalar omurga bölgesinde kırıklara yol açabilir.
Vertebroplasti, kifoplasti ve açık cerrahi yöntemler, günümüzde bu tür kırıkların tedavisinde başarıyla uygulanmakta; böylece hastalar kısa sürede yeniden güvenle ayağa kalkabilmektedir.
